“Müjdeli Cuma”nın birinci muştusu saat 15.00’i bekleyemeden sabah saatlerinde geldi. 1945 yılından beri “Kariye Müzesi” olarak on binlerce kişinin ziyaret ettiği yer, Cumhurbaşkanlığı kararıyla mescide çevrildi. Tıpkı Ayasofya’nın mescide çevrilmesinde olduğu üzere, müze olmasına ait Danıştay kararı iptal edildi ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek ibadete açılmasına karar verildi.
Fatih ilçesindeki Kariye, 6. yüzyılda Aziz Theodoros tarafından kilise olarak inşaa ettirilmiş, Bizans devrinde saray kilisesi ve şapeli olarak kıymetli dini merasimlerde kullanılmış, günümüze kadar da iyi korunarak gelmiş Khora Manastırı Kilisesi ismini taşıyan, bedelli ve özel fresklere sahip, Hıristiyanlık tarihinin fotoğraf defteri diye tanımlanan bir yapı.
1945 yılında Bakanlar Konseyi kararı ile müze ve müze deposu olarak kullanımına karar verilmiş ve duvarlarındaki eşsiz mozaiklerinden dolayı de dünya üzerindeki sanatseverlerin ve Hıristiyan âleminin ilgisini çekmiş bir yapı. Dünyaca ünlü ve kıymeti büyük Ayasofya’nın müzeden mescide çevrilmesinden sonra Kariye’nin de bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle camii’ye çevrilmesi elbette ki dini değil, siyasi bir karar.
Toplumsal medyada iktidar yanlısı muhafazakâr çevrelerin büyük bir coşkuyla karşıladığı, “Kariye Camii aslına döndü” teşekkür bildirileri ve sevinç çığlıkları, aslında bir algı operasyonunu ve epeydir olduğu üzere toplumun ikiye bölünmesini açıklıyor. Ne demek “aslına döndü”? Kariye’nin aslı cami değil ki, kilisedir. Çoğunluğu Müslüman olan bir ülkede müzeye çevrilmiş ve tarafsızlaştırılmışken mescide çevrilmesi, olsa olsa çoğunluğun azınlığa baskısını işaret eder. Bu operasyondan iktidar yandaşları bir zafer havası çıkarırken kültür sanata hassas ve farklı dinlere hürmet gösteren kesim ise duyduğu üzüntüyü paylaşıyor.
Kelam konusu olan cami gereksinimi değildir, diğer bir dinin mabedinin üzerine gücünü göstererek kendi dinini dayatmak, duvarlardaki fresklerin üzerini kapatarak (ki yıllardır süren onarım çalışmaları yeni bitmişti) biz hâkimiz havasını basmaktır. Fatih’te namaz kılınacak cami mi yok? En çok cami olan ilçe sayılabilecek Fatih’te buraya üç dakika arada, Sinan’ın yapıtı, Edirnekapı Mihrimah Sultan Cami var.
Koskoca Süleymaniye çabucak yakınında! Üstelik Kariye de küçücük, lakin fresklerinden dolayı turistlerin ilgisini çeken bir yapıydı! Siyasal İslamın son kurbanı oldu…
REAKSIYONLAR:
Ertuğrul Günay; eski Kültür ve Turizm Bakanı: Bu kadar hoş eski ve yeni cami varken kiliseleri cami yapmak, secdeye varmak için illa eski kilise aramak nasıl bir ruh halidir? İstanbul’a ihaneti, iki kiliseyi cami yapmakla değil, tahminen lakin tarihi korumak, betonlaşmayı durdurmak, yeşili çoğaltmakla bağışlatabilirsiniz. #Kariye
TURİZMCİLERİ ÜZER
ESKİ KÜLTÜR VE TURİZM BAKANI BAHATTİN ŞANLI:
“İstanbul’un en kıymetli özelliği, dünya kenti niteliğini taşımasıdır. St. Chora ismiyle bilinen, İstanbul’un fethinden sonra Kariye Camii ismiyle dönüştürülen, sur içindeki çok değerli bu yapıtın, günlük siyasetin konusu haline getirilmesi, turizmcileri ziyadesiyle üzer. Kültür turizmi açısından gerçek bir dünya hazinesi olan İstanbul’un, farklı kültür ve inançlardan milyonlarca ziyaretçisinin geliş nedenlerini olumsuz tesirler. İnançları ve farklı kültürleri bir ortak paydada buluşturmak açısından değerli bir fırsat kaçırılmıştır.”
EŞSİZ BİR MÜZE
FARUK PEKİN FEST TRAVEL SAHİBİ:
“Kariye Müzesi hem mozaik hem de fresk zenginliği açısından eşsiz bir müzedir. Bu türlü bir kaynağın dünya sanatı açısından yeri çok değerlidir. Böylesi bir kaynağın kapatılması Ayasofyanın mescide çevrilmesinden sanata vurulan son bir darbe olacaktır. Kültür turizmini önemli olarak olumsuz etkileyecektir. Geçmişte mescide çevrilmesinden sonraki devirlerde de iç ve dış narteksteki mozaikler üzerine bir kaplama getirilmeden tahta ile örtülmüştür. Sadece kubbeli yer kullanılmıştır. İstanbul’un UNESCO Tarih Mirası’nda yer almasının 4 nedeni ortasındadır. Mezar Şapelindeki Diriliş sahnesi vakit ve kapsam açısından dünyada biriciktir. Bu müzenin de Diyanete devredilmesi kararı siyasi karardır. Kınıyorum ve kararın geriye alınmasını talep ediyorum.”
Cumhuriyet
